Nhiều trường hợp bé bị nôn trớ là do khóc nhiều quá, dạ dày bị kích thích. Tuy nhiên, gia đình thấy trẻ nôn trớ nhiều thì sốt ruột và thường tìm đến với thuốc chống nôn. Vậy điều này có nên không?

Dùng thuốc chống nôn - lợi bất cập hại

Có tới 65% trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi thường bị nôn trớ, tình trạng này sẽ giảm dần khi trẻ lớn lên cho đến khi trẻ được khoảng 1 tuổi sẽ tự động hết (trừ một số trường hợp do bệnh lý). Trước đây, cách điều trị thường làm cho bé ợ ra, nôn ra sẽ giúp trẻ dễ chịu. Nhưng cách làm này khiến cha mẹ của trẻ lo lắng, sốt ruột vì con ăn không đủ, sợ con không tăng cân, suy dinh dưỡng… Do vậy, vài năm gần đây, việc chống nôn cho trẻ bằng các thuốc ức chế tiết acid như: thuốc ức chế bơm proton (PPI), nhóm kháng histamin H2. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây cho thấy những thuốc này không làm giảm triệu chứng nôn trớ mà còn ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của trẻ. Cụ thể: Khi sử dụng các loại thuốc chống tiết acid dạ dày cho trẻ dưới 6 tháng tuổi sẽ có nguy cơ cao bị rạn xương khi trẻ lớn lên.

Theo các dữ liệu nghiên cứu của các nhà khoa học từ năm 1999 đến năm 2003, trẻ dưới 1 tuổi sử dụng PPI có nguy cơ bị rạn xương gấp 4 lần trẻ không sử dụng thuốc và trong một nghiên cứu vào năm 2007, nguy cơ này cao gấp 7,5 lần. Điều đáng nói là, dù thuốc này được bác sĩ kê đơn khá nhiều, nhưng vào thời điểm nói trên, Cơ quan Quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) chưa phê duyệt một loại thuốc nào của nhóm PPI cho trẻ dưới một tuổi.

Rạn xương mác ở bàn chân.

Nguyên nhân dẫn đến sự rạn nứt xương khi sử dụng thuốc, được các nhà khoa học giải thích: Do ức chế tiết acid, PPI và các thuốc kháng acid khác làm giảm sự hấp thu calcium. Khi cơ thể có sự thiếu hụt calcium, hormon tuyến cận giáp tăng tiết để tái lập cân bằng dẫn đến cường tuyến cận giáp. Cường tuyến cận giáp cũng là nguyên nhân dẫn đến loãng xương, xương dễ bị rạn, nứt, gãy.

Những năm gần đây, FDA có phê chuẩn esomeprazol và omeprazol cho trẻ dưới một tuổi, nhưng là để điều trị bệnh lý trào ngược thực quản (GERD) gây viêm loét đường tiêu hóa (bệnh này cũng gây ra triệu chứng nôn trớ ở trẻ). Do đây là một tình trạng bệnh nặng, nghiêm trọng hơn chứng nôn trớ và việc lựa chọn dùng thuốc điều trị là có lợi hơn không dùng thuốc.

Thực tế, những thuốc này có vẻ như hiền, lành tính nên được mua một cách dễ dàng tại các nhà thuốc. Tuy nhiên, có những bằng chứng cho thấy thuốc kháng acid dạ dày không an toàn đối với sự phát triển cơ thể của trẻ, nhất là đối với các trẻ còn rất nhỏ.

PPI được biết đến là một thuốc điều trị hiệu quả trong những bệnh như: GERD, viêm loét đường tiêu hóa, Barrett thực quản, thuốc này được chỉ định cho khoảng 7,8% dân số Mỹ. Nhưng những năm gần đây người ta phát hiện ra có những biến cố bất lợi cho bệnh nhân, đặc biệt là dùng trong điều trị chứng nôn trớ tự nhiên của trẻ nhỏ.

Các nhà khoa học cảnh báo: Khi bạn là thầy thuốc, bạn chỉ định dùng một loại thuốc nào đó cho bệnh nhân, thuốc xảy ra phản ứng dị ứng thì bạn nhận biết ngay và có thể tiến hành đổi thuốc hoặc giảm liều. Nhưng đối với một số thuốc mang những nguy cơ tiềm ẩn hàng tháng, hàng năm mới bộc phát thì các thầy thuốc lại dễ bị bỏ qua.

BS. Jenifer Lightdale - Trưởng khoa Tiêu hóa nhi khoa tại Trường đại học Massachusetts (Mỹ) cho rằng: Mối nguy cơ sử dụng thuốc này gia tăng, một phần là do các thầy thuốc cho rằng PPI có thể điều trị nôn trớ ở trẻ. Tuy nhiên, trong trường hợp bé khóc nhiều, bé đau bụng cũng gây nên nôn trớ... thì PPI không có ý nghĩa điều trị.

Điều quan trọng là thầy thuốc phải chẩn đoán phân biệt được giữa bé bị nôn trớ tự nhiên và nôn trớ do GERD. Dấu hiệu điển hình của GERD ở trẻ là khi nội soi sẽ thấy có sự ăn mòn do acid, thay đổi các lớp đệm lót ở thực quản, có thể có máu trong nước bọt. Trong trường hợp này bé nuốt rất khó khăn, bé bỏ ăn, sụt cân - đây mới chính là vấn đề cần phải điều trị bằng thuốc kháng acid và sử dụng trong thời gian ngắn nhất có thể. Tuy nhiên, theo thống kê, chỉ có khoảng 5% trẻ nhỏ bị GERD.